Izložba ruske avangradne umetnostu u Beogradu

Povodom obeležavanja stogodišnjice nastanka „Crnog kvadrata“ u Muzeju istorije Jugoslavije, objekat Stari muzej, od 24. decembra 2015. otvorena je gostujuća izložba „Ruska avangarda u Beogradu“.

(Fotografija: „Orange“ (srp. „Oranž“ – „Narandžasta“) – Vasilij Kandinski, 1923)

Na ovoj izložbi predstavljena su umetnička dela čuvenih autora iz pet kulturnih ustanova: Ruskog državnog arhiva književnosti i umetnosti; Rostovsko-jaroslavskog državnog muzeja arhitekture i umetnosti; Regionalnog muzeja umetnosti , oblasti Ivanovo; Muzeja umetnosti Jaroslavske oblasti; Državnog istorijsko-arhitektonskog, umetničkog  i pejzažnog muzeja „Caricino“. Izložba obuhvata 117 radova, koji obuhvataju skoro sve pravce ruske avangarde (futurizam,suprematizam, konstruktivizam i funkcionalizam): slike, crteže, ilustracije za knjige, skice kostima za pozorište i film, porcelan sa propagandnim porukama i idejne nacrte arhitektonskih zdanja. Među najznačajnijim delima su grafike i slike: Vasilija Kandinskog, Aleksandra Rodčenka, Ivana Kljuna, Aleksandra Arhipenka, Aleksandra Vesnina i Ljubov Popove, kao i dela primenjene umetnosti Kazimira Maljeviča.

(Fotografija: „Proun 2B“ (konstrukcija) – El Lisicki, 1921)

Jedan od pravaca koji je proistekao iz avangarde u poeziji je i futurizam. Deo postavke sa grafičkim radovima će uključiti ilustracije za knjige „oca ruskog futurizma“, umetnika Davida Burljuka, kao i radove Natalije Gončarove, Olge Rozanove, Velimira Hlebnikova i Alekseja Kručena.

Neizostavno ime ruske avangarde svakako je i El Lisicki koji će na beogradskoj izložbi biti predstavljen, ne samo radovima iz oblasti arhitekture, od kojih je najpoznatija utopijska ideja horizontalnih solitera, već i sa četiri grafike iz Narodnog muzeja u Beogradu.

(Fotografija: „Kompozicija“ – Ljubov Kozinceva-Erenburg, 1925)

Vrhunac uspona avangarde se poklapa sa razvojem bioskopa, pa će izložba obuhvatiti i skice kostima i scenografije za film Aelita: kraljica Marsa, Aleksandre Ekster i prikazati grafičke ilustracije kostima i scenografije za predstave slavnog režisera, Sergeja Ejzenštajna, koji je najviše doprineo razvoju filmske montaže u svetskoj kinematografiji.

(Fotografija: „Dve žene“ – Aleksandar Arhipenko, 1920)

„Crni kvadrat“ je remek delo vodećeg umetnika ruske avangarde, Kazimira Maljeviča, koje predstavlja svojevrsnu revoluciju u umetnosti

Ruska avangarda

(Fotografija: „Binc na Rigenu“ – Vasilij Kandinski, 1901; Binc (nem. Binz) je opština u nemačkoj saveznoj državi Meklenburg-Zapadna Pomeranija, a Rigen (nem. Rügen) je ostrvo u Baltičkom moru ispred obale Zapadne Pomeranije)

Izbor dela čini pregled ruske avangarde koja ne predstavlja jedinstveni umetnički pravac, već široki okvir za umetničke, literarne i pozorišne eksperimente prve trećine 20. veka. Taj radikalni umetnički pokret širih razmera, koji je u jednom trenutku slavljen, u drugom potpuno osporen i zabranjen, danas je ponovo prihvaćen. „Ruska avangarda u Beogradu“ (rus. „Русский авангард в Белграде“; engl. „Russian avant-garde in Belgrade„) odslikava jedinstveni fenomen, nastao kada se oformila grupa umetnika koja je u umetnosti videla zamenu za religiju i put ka promeni društva. Uvođenje geometrizacije u likovni izraz umesto figuralnosti, predstavljalo je odraz modernizacije pretežno agrarnog ruskog društva i snažnu veru u radničku revoluciju, progres i industrijalizaciju.

(Fotografija: „Kostim za operu Pobeda nad Suncem“ – Aleksandar Arhipenko, 1921)

Ruska avangardna grupa slikara okupljala se oko časopisa „Mir iskustva“ i zauzimala se za oživljavanje ruske narodne umetnosti, a najznačajnije rezultate postignula je u scenografiji i kostimografiji.

Izložba i dela iz kolekcije Narodnog muzeja u Beogradu

(Fotografija: „Akt“ – Aleksandar Arhipenko, 1919 – 1921)

Postavku će upotpuniti i jedanaest dela iz kolekcije Narodnog muzeja u Beogradu. Radovi Arhipenka, Kandinskog, Lisickog i Kozinceve-Erenburg su deo umetničke ostavštine Ljubomira Micića, koja se čuva u Narodnom muzeju u Beogradu.

Dela su bila sastavni deo Prve „Zenit-ove“ međunarodne izložbe nove umetnosti koju je osnivač tog časopisa i osobenog avangardnog pokreta, Ljubomir Micić organizovao 1924. godine u Beogradu. Uključivanje radova ruskih umetnika iz Narodnog muzeja, predstavnika avangardnih pokreta, u aktuelnu izložbu Ruska avangarda u Beogradu biće podsećanje na istorijske trenutke kada su se u Beogradu odvijali događaji značajni za evropsku istoriju avangarde.

(Fotografija: „Violet“ (srp. „Ljubičasta“ ili „Ljubičica“ – Vasilij Kandinski, 1923)

Pored pomenute izložbe iz 1924, zahvaljujući „Zenit-u“ i dvobroju časopisa iz 1922, poznatom i kao „Ruska sveska“, a koji su uredili upravo Ilja Erenburg i El Lisicki, prvi put su na ovim prostorima predstavljeni akteri i ideje ruske avangarde.

(Fotografija: „Studija figure“ – Aleksandar Arhipenko, 1921)

Autorke izložbe „Ruska avangarda u Beogradu“ su kustoskinje, Ana Pahomova i Faina Balahovska Zatvaranje ove izložbe je 28. februara 2016. godine.